Bộ Y tế sẽ cảnh báo công khai các vi phạm như Ngân 98, Ngân Collagen

Võ Thị Ngọc Ngân, hay Ngân 98, vừa bị khởi tố vì hành vi “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”, khiến cộng đồng mạng một lần nữa chú ý đến các chiêu trò trục lợi từ sức khỏe người tiêu dùng. Vụ việc khiến dư luận đặt câu hỏi về độ an toàn của thực phẩm chức năng trên mạng xã hội, nhất là đối với những người dễ bị ảnh hưởng.

Trước thực trạng này, sáng 14/10, trong chương trình Chào buổi sángcủa VTV, Tiến sĩ Chu Quốc Thịnh, quyền cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), đã chia sẻ về phân loại và công tác quản lý thực phẩm chức năng tại Việt Nam.

Lỗ hổng quản lý tạo cơ hội cho quảng cáo sai sự thật

Theo ông Thịnh, thực phẩm chức năng được chia thành 4 nhóm chính gồm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dinh dưỡng đặc biệt (cho trẻ dưới 36 tháng tuổi) và thực phẩm bổ sung. Trong 3 nhóm đầu, doanh nghiệp phải đăng ký bản công bố sản phẩm, còn nhóm thực phẩm bổ sung áp dụng cơ chế tự công bố, nghĩa là doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm về sản phẩm và tự lưu thông, quảng cáo.

“Cơ chế tự công bố tạo ra lỗ hổng trong quản lý, dẫn đến tình trạng một số doanh nghiệp lợi dụng để quảng cáo và thổi phồng công dụng sản phẩm. Chúng ta có thể thấy những trường hợp đã xảy ra như sữa ngủ ngon, sữa hỗ trợ xương khớp, sữa tăng chiều cao vượt trội hay vụ việc kẹo ra củ Kera”, tiến sĩ Thịnh nhấn mạnh.

Quyền cục trưởng Cục An toàn thực phẩm nói thêm hiện nay, việc kinh doanh thực phẩm chức năng trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội tương đối phức tạp, khi hầu hết đối tượng đặt máy chủ ở nước ngoài hoặc dùng tên miền quốc tế. Họ nhắm đến nhóm khách hàng dễ bị tổn thương như người già, trẻ em và quảng cáo vượt quá tính năng thực tế của sản phẩm.

Siết chặt quảng cáo trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử

Để siết chặt quản lý, tiến sĩ Chu Quốc Thịnh cho hay Bộ Y tế đang xây dựng nghị định thay thế Nghị định 15. Nghị định mới sẽ quy định hậu kiểm có kế hoạch và kiểm tra đột xuất, bao gồm cả phản ánh từ người tiêu dùng và báo chí, xác định rõ nội dung kiểm tra. Đồng thời, nghị định cũng nêu rõ trách nhiệm của các bộ ngành như Nông nghiệp, Công Thương trong việc thực hiện hậu kiểm theo kế hoạch và đột xuất.

Nghị định còn nâng cao vai trò cơ quan kiểm nghiệm, theo đó sau khi đăng ký công bố, sản phẩm sẽ được chuyển sang cơ quan kiểm nghiệm và hệ thống hậu kiểm để lấy mẫu giám sát thị trường. Bên cạnh đó, hệ thống hậu kiểm sẽ được mở rộng, khuyến khích các cơ quan kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm tham gia, dự kiến hiện có 31 cơ sở phục vụ quản lý nhà nước và con số này có thể tăng lên 54 đơn vị.

“Nghị định cũng bổ sung chế tài xử lý nghiêm các vi phạm, bao gồm thu hồi giấy đăng ký sản phẩm, thu hồi điều kiện kinh doanh, thu hồi hoạt động quảng cáo và xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ quản lý. Ngoài ra, các bộ ngành Y tế, Nông nghiệp, Công Thương sẽ xây dựng mạng lưới chia sẻ dữ liệu, thống nhất thủ tục hành chính và quản lý thông tin an toàn thực phẩm trên môi trường mạng”, ông Thịnh cho hay.

Về vấn đề siết chặt quảng cáo và kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, đặc biệt liên quan đến việc sử dụng KOL và người nổi tiếng, ông Thịnh cho biết Cục An toàn thực phẩm sẽ triển khai nhiều giải pháp.

Trước tiên là cảnh báo công khai các sản phẩm vi phạm trên website của Cục và thông báo đến báo chí để người dân nắm bắt thông tin, như các vụ việc Ngân 98, Ngân Collagen, Hoàng Hường. Đồng thời, cơ quan này sẽ tuyên truyền cho người dân hiểu rằng thực phẩm chức năng không phải là thuốc chữa bệnh mà chỉ hỗ trợ giảm nguy cơ mắc bệnh; khi mắc bệnh phải đến cơ sở y tế điều trị. Người dân chỉ nên mua sản phẩm có giấy tiếp nhận bản đăng ký và bản công bố hợp pháp.

Website của cục cũng lưu ý những hành vi dễ vi phạm khi quảng cáo, ví dụ quảng cáo “uống TPCN khỏi ngay” hoặc sử dụng hình ảnh bác sĩ để quảng cáo. Cục cũng thường xuyên phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý vi phạm trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội.

Tính đến nay, đã có 561 đường link vi phạm trên sàn thương mại điện tử và 189 đường link trên nền tảng mạng xã hội được chuyển cho cơ quan chức năng xử lý. Đồng thời, 10 công văn đã được gửi đến các sàn như Lazada, Shopee, Facebook để gỡ bỏ sản phẩm vi phạm.

Cục cũng phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để xử lý những KOL, nghệ sĩ quảng cáo phóng đại công dụng thực phẩm chức năng, điển hình như Quang Linh Vlog, Nguyễn Thúc Thùy Tiên hay Hoàng Hường. Hiện nghị định thay thế Nghị định 15 đang được Bộ Y tế lấy ý kiến Chính phủ trước khi ban hành.