Cải cách quản lý thuế hộ kinh doanh: Bước chuyển từ hồ sơ sang dữ liệu

Từ thực tiễn quản lý đến yêu cầu đổi mới chính sách

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa và minh bạch, công tác quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh được xác định là lĩnh vực cần đổi mới toàn diện. Hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước không chỉ góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế mà còn phản ánh sức sống của khu vực kinh tế tư nhân, nơi đòi hỏi chính sách linh hoạt và quản lý minh bạch.

Chính vì vậy, dự thảo Nghị định và Thông tư quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh được Tổng cục Thuế tổ chức hội thảo trực tuyến lấy ý kiến ngày 28/10 được xem là bước chuyển căn bản trong tư duy quản lý thuế thời đại số.

Theo thông tin trên Báo Nhân Dân, Phó Cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết việc ban hành một Nghị định riêng là yêu cầu tất yếu nhằm cụ thể hóa chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, khả thi trong thực thi chính sách.

Hiện cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh, trong đó hơn 1,3 triệu hộ có doanh thu trên ngưỡng chịu thuế, chiếm gần 60%. Năm 2024, thu từ khu vực này đạt gần 26.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước; 6 tháng đầu năm 2025 tiếp tục đạt 17.100 tỷ đồng, bằng 131% cùng kỳ.

Những con số này cho thấy vai trò to lớn của khu vực hộ kinh doanh trong đóng góp ngân sách, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về một cơ chế quản lý thuế hiện đại, công bằng và minh bạch giữa hộ và doanh nghiệp.

Công tác chuyển đổi số trong ngành Thuế thời gian qua đạt nhiều kết quả tích cực: 98% hộ kinh doanh kê khai thuế điện tử, hơn 110.000 hộ sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, hơn 13.600 hộ khoán chuyển sang kê khai và gần 1.500 hộ chuyển thành doanh nghiệp chỉ trong nửa đầu năm 2025. Những con số này thể hiện hiệu quả lan tỏa của chuyển đổi số và niềm tin ngày càng tăng của người nộp thuế khi được tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch.

Công bằng, minh bạch và khuyến khích chuyển đổi

Thời báo Tài chính cũng cho biết theo định hướng dự thảo, Nghị định mới sẽ phân loại và quản lý theo nhóm hộ kinh doanh, bảo đảm công bằng nghĩa vụ thuế, đồng thời khuyến khích hộ tiềm năng chuyển đổi thành doanh nghiệp, mở rộng khu vực kinh tế chính thức. Đặc biệt, Nghị định dự kiến ứng dụng mạnh mẽ dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) và quản lý rủi ro thông minh, giúp cơ quan thuế theo dõi, phân tích, đánh giá chính xác hoạt động hộ kinh doanh trên nền tảng số, thay cho mô hình quản lý thủ công trước đây. Đây là bước chuyển từ “quản lý bằng hồ sơ” sang “quản trị bằng dữ liệu”, một thay đổi có tính cách mạng trong lĩnh vực thuế.

Song song với mục tiêu hiện đại hóa, dự thảo Nghị định hướng tới sự đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện đối với người nộp thuế; giảm tối đa thủ tục hành chính; phù hợp với nguồn lực thực tế của từng địa phương. Nhiều ý kiến tại hội thảo cũng nêu các khó khăn như xác định doanh thu khoán, hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử, hay hạ tầng dữ liệu chưa đồng đều. Phó Cục trưởng Đặng Ngọc Minh khẳng định đây là nguồn thông tin quý báu để hoàn thiện chính sách một cách thực chất, khả thi và bền vững.

Đổi mới công tác quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh không chỉ là thay đổi quy trình hay công nghệ, mà sâu xa hơn là tái thiết lập niềm tin giữa cơ quan quản lý và người nộp thuế. Khi người dân tin tưởng rằng chính sách thuế công bằng và minh bạch, họ sẽ chủ động tuân thủ, đồng hành cùng Nhà nước.

Nghị định mới vì thế không chỉ là một văn bản pháp lý mà là bước đi chiến lược hướng tới nền quản trị thuế hiện đại, minh bạch và hiệu quả, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia vững mạnh, thích ứng với thời đại kinh tế số.