‘Nóng’ với đề xuất bỏ quy định điều kiện hoàn thuế cho cơ sở kinh doanh

Sáng 8/12, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT).

CHÍNH PHỦ ĐỀ XUẤT BỎ QUY ĐỊNH ĐIỀU KIỆN HOÀN THUẾ CHO CƠ SỞ KINH DOANH

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, khoản 9 Điều 15 Luật Thuế GTGT 2024 quy định, cơ sở kinh doanh thuộc trường hợp hoàn thuế theo quy định phải đáp ứng 3 điều kiện, trong đó có điều kiện: Người bán đã kê khai, nộp thuế GTGT theo quy định đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế. Đây là giải pháp nhằm phòng, chống gian lận trong hoàn thuế khi chưa sửa đổi các quy định về quản lý thuế.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, hiện nay, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) dự kiến trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã sửa đổi tổng thể và bổ sung một số quy định nhằm quản lý thuế chặt chẽ hơn đối với người nộp thuế để đảm bảo thu đúng, thu đủ tiền thuế vào ngân sách nhà nước và quản lý chặt chẽ hơn trong hoàn thuế, cũng như công tác kiểm tra người nộp thuế.

Trong đó, bổ sung các hành vi bị cấm trong quản lý thuế (gian lận hoàn thuế, trục lợi tiền thuế, tiền ngân sách nhà nước; cố tình không kê khai hoặc kê khai thuế không đầy đủ, kịp thời, chính xác về số tiền thuế phải nộp; cản trở công chức quản lý thuế thi hành công vụ; chống đối, trì hoãn, không cung cấp thông tin, tài liệu phục vụ kiểm tra, giám sát thuế…).

Bổ sung các biện pháp áp dụng trong kiểm tra thuế đối với trường hợp có dấu hiệu trốn thuế; trách nhiệm người nộp thuế trong việc sử dụng hóa đơn điện tử; bổ sung quy định về thực hiện số hóa trong hoạt động kiểm tra thuế nhằm giảm thiểu tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của người nộp thuế.

Bên cạnh đó, từ ngày 1/7/2025 đã phát sinh nhiều vướng mắc khi thực hiện quy định trên gây khó khăn và rủi ro thực tiễn cho doanh nghiệp đề nghị hoàn thuế. Bởi doanh nghiệp đề nghị hoàn thuế không có công cụ pháp lý hay kỹ thuật để kiểm tra tình trạng tuân thủ thuế của người mua tại thời điểm lập hồ sơ hoàn thuế.

Trường hợp bên bán chưa nộp hồ sơ khai thuế hoặc còn nợ thuế GTGT, hóa đơn của doanh nghiệp đề nghị hoàn thuế sẽ không được chấp nhận hoàn thuế, dù doanh nghiệp đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ kê khai, lưu giữ chứng từ hợp lệ và thanh toán qua ngân hàng theo quy định.

“Việc bị từ chối hoàn thuế vì lý do này sẽ ảnh hưởng đến dòng tiền, tiến độ sản xuất kinh doanh và gây thiệt hại cho doanh nghiệp dù không có lỗi chủ quan của doanh nghiệp là người mua hàng. Quy định này cũng đã có một số tổ chức, cá nhân phản ánh là chưa phù hợp với nghĩa vụ chịu trách nhiệm của từng chủ thể, do người mua và người bán là các chủ thể khác nhau và phải chịu trách nhiệm riêng rẽ, độc lập với nhau”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Từ thực tế này, Chính phủ đề xuất bỏ quy định trên tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT.

GIẢI TRÌNH KHÔNG PHÙ HỢP, KHÔNG CÓ CƠ SỞ

Trình bày tờ trình thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban nhận thấy các giải trình của cơ quan soạn thảo đối với vấn đề này là không phù hợp và không có cơ sở.

Các quy định của Luật Quản lý thuế được cơ quan soạn thảo đề cập không thật sự liên quan trực tiếp để có thể thay thế được quy định của Luật chính sách về điều kiện hoàn thuế, không đủ hiệu lực và tạo cơ sở pháp lý cần thiết cho cơ quan quản lý thuế phòng ngừa gian lận hóa đơn hoàn thuế một cách hữu hiệu, khả thi.

Quy định về điều kiện hoàn thuế nêu trên của Luật thuế GTGT cũng không mâu thuẫn và chồng chéo với những quy định của dự thảo Luật Quản lý thuế.

Ủy ban Kinh tế Tài chính đề nghị không bỏ quy định này để bảo đảm phòng ngừa tiêu cực, gian lận hoàn thuế GTGT, đồng thời đề nghị Chính phủ sớm có biện pháp tháo gỡ vướng mắc về hoàn thuế cho doanh nghiệp bằng phương án khác phù hợp hơn.

Trước mắt, có thể sửa đổi quy định dưới luật về kỳ tính, nộp thuế để giải quyết sự bất hợp lý, lệch pha trong thời gian kê khai nộp thuế và hoàn thuế của các doanh nghiệp; đồng thời cần tạo cơ chế để doanh nghiệp có thể tra cứu thông tin về tình trạng tuân thủ thuế của bên bán, theo đó, sẽ giải quyết vấn đề về vướng mắc về quyền lợi pháp lý của bên mua khi kê khai hoàn thuế như một số doanh nghiệp đề cập.

Về lâu dài, cần thúc đẩy lộ trình thực hiện hoàn thuế tự động cho các doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ tốt, không có rủi ro như đang được dự kiến trong Dự thảo Luật Quản lý thuế.

Thiên Tuấn