Nhận diện “điểm nghẽn” để khơi thông nguồn lực đất đai, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc

Luật Đất đai là một trong những lĩnh vực đặc biệt quan trọng, tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Đất đai vừa là tài nguyên quý giá, vừa là tư liệu sản xuất, đồng thời cũng là nguồn lực to lớn cho sự phát triển đất nước, nhất là trong giai đoạn hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nêu rõ, Luật Đất đai đã được sửa đổi, bổ sung nhiều lần, góp phần tháo gỡ những vướng mắc cơ bản trong quá trình thực thi, từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, khơi thông nguồn lực cho phát triển. Đặc biệt, Luật Đất đai (sửa đổi) vừa qua đã có nhiều đổi mới, tạo ra tác động lớn đối với sự phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc, điểm nghẽn và bất cập. Nhiều quy định chưa thật sự khơi thông được nguồn lực, nhất là trong thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, ngày 18/9 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì cuộc họp mà trong đó có nội dung quan trọng liên quan đến định hướng sửa đổi pháp luật nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, khơi thông nguồn lực, bao gồm cả Luật Đất đai. Tại cuộc họp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Đất đai cần nhận diện đầy đủ, chính xác những khó khăn, vướng mắc hiện nay để có giải pháp tổng thể, căn cơ, đồng bộ; tránh tình trạng sửa đổi chắp vá, vừa sửa xong lại phải tiếp tục sửa. Luật phải đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, đồng thời khắc phục kẽ hở phát sinh tiêu cực, tham nhũng.

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo nhằm tiếp tục nhận diện sâu sắc hơn những khó khăn, bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Đất đai. Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, chỉ khi “nhận diện trúng và đúng” các điểm nghẽn mới có thể đưa ra giải pháp phù hợp, góp phần hoàn thiện Luật Đất đai.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đoàn Thị Thanh Mỹ

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đoàn Thị Thanh Mỹ cho biết, Luật Đất đai 2024 có rất nhiều điểm mới thể chế các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, tác động tích cực tới người dân và doanh nghiệp, góp phần khơi thông nguồn lực đất đai. Chính vì vậy, Quốc hội đã cho phép Luật Đất đai (sửa đổi) cùng Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở có hiệu lực vào ngày 01/8/2024 (sớm hơn 5 tháng). Nhưng ngược lại, sau hơn 1 năm triển khai thực hiện đã xuất hiện một số bất cập.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã thực hiện các giai đoạn rà soát gồm: (1) Giai đoạn rà soát văn bản quy phạm pháp luật về đất đai phục vụ yêu cầu sửa đổi Hiến pháp theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; (2) Giai đoạn rà soát, đánh giá tình hình 03 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 và 01 năm thi hành Luật Đất đai năm 2024 và (3) Giai đoạn rà soát xây dựng Nghị định, Thông tư để thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã nhận được một số ý kiến từ các địa phương liên quan đến các nhóm điểm nghẽn cần giải quyết: Các vấn đề chưa quy định rõ ràng, mâu thuẫn gây khó khăn trong thực thi; các vấn đề phát sinh từ thực tiễn nhưng chưa được pháp luật bao quát hoặc điều chỉnh kịp thời; các vấn đề không còn phù hợp, gây tác động tiêu cực, tạo ra kẽ hở pháp lý. Phó Cục trưởng khẳng định, Bộ Nông nghiệp và Môi trường luôn lắng nghe ý kiến từ địa phương, doanh nghiệp, người dân về những điểm nghẽn vướng mắc của chính sách đất đai để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện luật, đáp ứng sự vận hành thông suốt của chính quyền địa phương hai cấp, phát huy hiệu quả nguồn lực đất đai.

TS.Cấn Văn Lực – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ

Bên cạnh đó, TS. Cấn Văn Lực – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, mặc dù đang tiến hành sửa đổi Luật Đất đai, tuy nhiên phải khẳng định luật đã bước đầu luật hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực đất đai và góp phần đồng bộ hoá các luật có liên quan. Đồng thời đã có cách làm mới về quy hoạch, kế hoạch, tài chính đất đai; bước đầu hình thành cơ sở thông tin dữ liệu đất đai bài bản hơn, tiến tới minh bạch hoá thị trường đất đai và bất động sản; góp phần giải quyết khơi thông một số vấn đề, vướng mắc của đất đai thời gian qua.

Tại hội thảo, đại diện các cơ quan quản lý Nhà nước, các hiệp hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học đã trao đổi, phân tích nguyên nhân của những “điểm nghẽn” trong thể chế, những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành pháp luật đất đai.

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật – Văn phòng Chính phủ Phạm Thuý Hạnh

Các đại biểu cũng tập trung cho ý kiến về những vấn đề, chính sách lớn như quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; tài chính đất đai, giá đất – đây là vấn đề cực kỳ quan trọng; phân cấp, uỷ quyền trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương hai cấp; đơn giản hoá thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai; rà soát để tránh chồng chéo với các luật liên quan; hệ thống thông tin quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu đất đai; vấn đề tổ chức thực hiện;… Đồng thời, đề xuất những định hướng hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai, bảo đảm khi Luật được Quốc hội thông qua, việc triển khai sẽ thống nhất, đồng bộ, hiệu quả, ổn định, khơi thông nguồn lực, phục vụ phát triển bền vững của đất nước.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng chỉ ra những mâu thuẫn, chồng chéo giữa Luật Đất đai và các luật khác. Một gợi mở quan trọng là cần xác định Luật Đất đai đóng vai trò “luật nền tảng”, từ đó bảo đảm sự thống nhất, tránh mâu thuẫn, xung đột với hệ thống pháp luật liên quan.

Các ý kiến tại hội thảo sẽ được tổng hợp, báo cáo Chính phủ và cơ quan chức năng xem xét, phục vụ quá trình sửa đổi, hoàn thiện pháp luật về đất đai, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Theo Tạp chí điện tử Nông nghiêp và Môi trường