Gian lận quỹ BHYT từ những vụ việc lập hồ sơ khống, từ thiết bị hỏng vẫn tính phí đến hồ sơ khám chữa bệnh “ảo”, làm xói mòn niềm tin xã hội. Chuyển đổi số cần được coi là giải pháp căn cơ, giúp dữ liệu minh bạch trở thành “hàng rào” ngăn chặn sai phạm ngay từ gốc, nhằm quản lý quỹ khám chữa bệnh BHYT chặt chẽ, hiệu quả.
Vụ việc xảy ra tại một bệnh viện lớn ở Tây Nguyên, nơi thiết bị tán sỏi laser đã hỏng nhưng vẫn được ghi nhận sử dụng trong thời gian dài, cho thấy rõ lỗ hổng trong quản trị y tế. Người bệnh không chỉ mất tiền bạc mà còn đối diện rủi ro sức khỏe. Đây là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về sự cần thiết của cơ chế giám sát bằng công nghệ, thay vì quản lý theo cách truyền thống.
Sai phạm dưới dạng hồ sơ “ảo”, kê khống dịch vụ hay thu phí trên thiết bị hỏng từng nhiều lần tái diễn, phản ánh sự yếu kém của phương thức quản lý thủ công. Cách làm dựa trên giấy tờ dễ bị chỉnh sửa, giả mạo, khiến cơ quan chức năng khó phát hiện sớm. Trong bối cảnh đó, ứng dụng công nghệ số, quản lý dữ liệu theo thời gian thực chính là chìa khóa để giảm tiêu cực và ngăn chặn gian lận ngay từ gốc.
Chuyển đổi số y tế không dừng lại ở việc thay thế bệnh án giấy bằng bệnh án điện tử. Đây là tiến trình xây dựng hệ sinh thái dữ liệu liên thông từ căn cước công dân, lịch sử khám chữa bệnh đến quy trình thanh toán BHYT. Khi toàn bộ thông tin được xác thực và đồng bộ, những thủ đoạn gian lận như “bệnh nhân ảo” sẽ không còn chỗ ẩn náu, qua đó đặt nền móng cho sự minh bạch và công bằng.
Đề án 06 của Chính phủ cùng Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định chuyển đổi số là động lực chiến lược trong lĩnh vực y tế. Việc tích hợp dữ liệu dân cư với hệ thống BHYT không chỉ loại bỏ trùng lặp, giả mạo mà còn nâng cao hiệu quả phục vụ. Khi đi khám, người dân chỉ cần quét căn cước gắn chip hoặc dùng VNeID, vừa xác thực chính xác, vừa tiết kiệm thời gian.
Lợi ích của chuyển đổi số thể hiện ở nhiều khía cạnh. Trong đó, bệnh án điện tử giúp bác sĩ nắm rõ lịch sử bệnh lý, hạn chế sai sót; hệ thống thông tin bệnh viện quản lý đồng bộ dược phẩm, tài chính, nhân sự, qua đó tiết kiệm chi phí và giảm lãng phí. Nhờ vậy, chất lượng dịch vụ y tế được nâng cao, sự hài lòng của người dân được củng cố và niềm tin xã hội đối với quỹ BHYT ngày càng vững chắc.
Hiện nay, dữ liệu hơn 96 triệu nhân khẩu đã được BHXH Việt Nam xác thực, tạo nền tảng cho việc minh bạch chính sách. Tuy nhiên, để biến dữ liệu thành “hàng rào” chống gian lận, cần sự phối hợp liên ngành chặt chẽ. Trong đó, Bộ Y tế, Bộ Công an và BHXH Việt Nam phải liên thông hệ thống, chuẩn hóa quản lý, giám sát minh bạch. Khi công nghệ đi cùng quản trị, quỹ BHYT sẽ an toàn và niềm tin nhân dân được nâng cao.
Cùng với đó, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain tiếp tục mở ra nhiều triển vọng. AI hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh, phát hiện sớm bệnh phức tạp, đặc biệt hữu ích ở vùng sâu, vùng xa. Blockchain bảo đảm tính bất biến và an toàn của bệnh án, ngăn chặn hành vi chỉnh sửa trái phép. Khi kết hợp hai công nghệ này với kho dữ liệu y tế, hệ thống không chỉ hiệu quả hơn trong điều trị mà còn bền vững trong quản trị tài chính.
Niềm tin của nhân dân chính là thước đo quan trọng cho mọi chính sách an sinh. Khi người dân tin rằng mỗi đồng đóng vào quỹ BHYT được sử dụng minh bạch, họ sẽ tiếp tục tham gia và mở rộng độ bao phủ. Ngược lại, nếu sai phạm kéo dài, niềm tin sụt giảm, quỹ BHYT đối diện nguy cơ mất tính bền vững. Do vậy, chuyển đổi số trở thành nền tảng then chốt duy trì sự gắn bó của cộng đồng.
Để thành công, ngành y tế không thể đi riêng lẻ. Cần có sự phối hợp của Bộ Công an trong xác thực danh tính, của BHXH trong quản lý quỹ, và của các bệnh viện trong triển khai hệ thống số hóa. Sự đồng bộ liên ngành sẽ hạn chế tình trạng manh mún, tạo sức mạnh tổng thể. Đây chính là điều kiện cần để chuyển đổi số phát huy giá trị thực sự, lâu dài và bền vững.
Những vụ việc gian lận quỹ BHYT từ việc lập hồ sơ khống, như sự cố tại Tây Nguyên là bài học đắt giá, nhưng cũng là cơ hội nhìn lại. Một nền y tế công bằng, minh bạch và hiện đại chỉ có thể hình thành bằng dữ liệu chuẩn hóa và công nghệ tiên tiến. Đầu tư cho chuyển đổi số y tế không chỉ là đầu tư cho sức khỏe cộng đồng, mà còn cho công bằng xã hội và niềm tin nhân dân. Đây là con đường tất yếu để bảo vệ quỹ BHYT, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.
Chuyển đổi số y tế cần được coi là trụ cột trong chiến lược an sinh quốc gia. Quản trị bằng dữ liệu, minh bạch bằng công nghệ sẽ giúp chặn đứng gian lận, tiết kiệm nguồn lực và củng cố niềm tin xã hội. Muốn vậy, các cơ quan chức năng phải đẩy nhanh tiến độ triển khai, phối hợp liên ngành và đặt người dân ở vị trí trung tâm. Sự hài lòng và sức khỏe cộng đồng phải trở thành thước đo cao nhất cho chuyển đổi số y tế.
Theo Tạp chí điện tử Bảo hiểm xã hội
https://ansinh.tapchikinhtetaichinh.vn/chuyen-doi-so-la-chan-ngan-gian-lan-bhyt-giu-vung-niem-tin-xa-hoi-136011.html
